Kediktatoran Sulla

Cinna dibunuh oleh askar-askar sendiri ketika beliau mencuba berbaris mereka untuk menghadapi legion-legion Sulla yang kembali dan oleh itu, meninggalkan Gnaeus Papirius Carbo dan penyokong-penyokong Maurius yang lain untuk menentang kepulangan Sulla. Pada tahun 83 SM, Sulla mendarat di Itali selatan, dan perang saudara Rom tercetus di kawasan luar bandar Itali. Perang ini berterusan selama satu tahun setengah, tetapi legion-legion Sulla (dibantu oleh Metellus Pius, Marcus Licinius Crassus dan seorang pemuda, Gnaeus Pompeius Magnus) akhirnya menang, dan menawan kota Rom dalam Perang Pintu Dinding Colline.
Sulla kemudian memulakan satu siri penyingkiran yang berdarah, dan mengenakan proskripsi (proses untuk menonjolkan nama-nama orang yang dihukum mati dalam forum Rom) terhadap musuh-musuhnya. Perbuatan ini membenarkan Sulla mengekalkan ketakutan di kalangan mereka yang kini di bawah kuasanya dan mencegahkan sesiapa yang ingin berkomplot terhadapnya disebabkan oleh ketakutan bahawa namanya akan termuncul pada bila-bila masa dalam senarai-senarai yang terdasyhat. Orang-orang yang telah disenaraikan dilucuti daripada semua hak dan perlindungan undang-undang mereka, dengan harta-harta mereka (termasuk harta-harta keluarga) diimpaun, dan ganjaran diberikan untuk nyawa mereka. Beribu-ribu orang Rom yang menentang Sulla, termasuk juga orang yang mempunyai kekayaan yang didambakan oleh Sulla dan pengikut-pengikutnya, telah dibunuh dengan kecam dalam tempoh dua tahun.
Sulla dilantik sebagai diktator – rei publicae constituendae causa – dan memulakan penyusunan semula negara untuk mengembalikan kuasa kepada Senat Rom. Antara pembaharuan-pembaharuan perlembagaan yang lain, Sulla:

• menyekatkan kuasa Dewan Perundangan Marhaen secara pesat;
• menggandakan saiz Senat Rom;
• memberikan kuasa veto kepada Senat terhadap dekri-dekri yang diluluskan oleh Dewan Perundangan Marhaen;
• melucutkan kebanyakan kuasa Tribun;
• menyusun semula sistem undang-undang;
• menyekat tindakan gabenor-gabernor provinsi; dan
• mengembangkan Pomerium.

Selepas pembaharuan-pembaharuannya telah siap dilaksanakan, Sulla kemudian meletakkan jawatan kediktatorannya pada tahun 80 SM, dan dipilih sebagai konsul bersama-sama dengan Metellus Pius. Pada tahun 79 SM, beliau menarik diri secara langsung daripada kehidupan awam, dan bersara di ladang-ladang desanya di mana beliau menulis kisah kenangannya (kini hilang) sebelum meninggal dunia pada tahun 78 SM.

Gambar di atas merupakan gambar Lucius Cornelius Sulla.